Plan i program doktorskih studija iz farmakologije

[AquArius]

PLAN I PROGRAM DOKTORSKIH STUDIJA IZ FARMAKOLOGIJE NA FARMACEUTSKOM FAKULTETU UNIVERZITETA U BEOGRADU

Uslov za upis:

A. Najmanje 300 ESPB bodova (5 ili 6 ¹kolskih godina) na prethodnim studijama.
B1. Zavr¹en: farmaceutski, medicinski, veterinarski ili stomatolo¹ki fakultet.
B2. Kandidati koji su zavr¹ili biologiju, molekularnu biologiju i hemiju (èetvorogodi¹nje osnovne studije) treba da imaju odslu¹ane magistarske studije i odbranjenu magistarsku tezu ili zavr¹ene diplomske akademske studije.





* Svaki kandidat je u obavezi da slu¹a i polo¾i jedan od ova dva predmeta, u zavisnosti od teme doktorske disertacije koja æe biti prijavljena.

** Svaki kandidat je u obavezi da slu¹a i polo¾i jedan od ova èetiri predmeta, u zavisnosti od teme doktorske disertacije koja æe biti prijavljena.

***Uslov za odbranu doktorske disertacije je publikovanje dva rada u èasopisima citiranim u SCI. Radovi treba da budu iz teme doktorata, a doktorant da bude prvi autor.

IZBORNI PREDMETI

Razvojni put novog leka
Farmakokinetika
Eksperimentalna toksikologija
Struktura i biolo¹ka uloga antitela-monoklonska antitela
Svaki kandidat je u obavezi da zavr¹i jedan izborni kurs.
1 ESPB bod odgovara proseènom ukupnom anga¾ovanju studenta u obimu od 20 èasova (Zakon o visokom obrazovanju)
PREDLOG: 6 èasova aktivne nastave (predavanja, ve¾be) za 1 ESPB

PROGRAM NASTAVE METODOLOGIJA NAUÈNO-ISTRA®IVAÈKOG RADA (48 èasova)

Modul 1. UVOD U NAUÈNI RAD (10 èasova)

Op¹ta metodologija nauènog istra¾ivanja u biomedicini. Etika i istra¾ivanja u biomedicini. Etièki kodeks nauènoistra¾ivaèkog rada. Etièki komitet. Klasifikacija istra¾ivanja. Istra¾ivanja in silico, in vitro, in vivo i populaciona istra¾ivanja. Eksperimenti na ¾ivotinjama. Klinièka istrra¾ivanja. Tipovi studija u epidemiolo¹kim istra¾ivanjima: deskriptivne studije, anamnestièke studije i studije preseka, kohortne studije, eksperimentalne studije.

Modul 2. INFORMACIONA TEHNOLOGIJA (10 èasova)

Informacije i njihov znaèaj u biomedicini. Generisanje biomedicinskih informacija – baze biomedicinskih informacija. Pretra¾ivanje i kori¹æenje informacija. Informacioni sistemi u biomedicini. Rad na raèunaru (Microsoft Office). Komunikacije. Mre¾e. Internet. Pretra¾ivanje Interneta. Elektronski servisi. Procena valjanosti informacija u biomedicinskim istra¾ivanjima.

Modul 3. PISANJE, OBJAVLJIVANJE, IZLAGANJE I VREDNOVANJE NAUÈNOG RADA (28 èasova)

Etika publikovanja. Autorstvo/koautorstvo. Obaveze glavnog istra¾ivaèa. Za¹tita intelektualnog vlasni¹tva u biomedicini. Intelektualno nepo¹tenje u nauci. Gre¹ke u nauènim publikacijama. Klasifikacija nauènog rada (originalni nauèni èlanak, pregledni nauèni èlanak, meta-analiza, prethodno saop¹tenje). Vrednovanje nauènog dela (ekspertsko mi¹ljenje, scientometrijski pokazatelji, scientografija i impact factor). Pisanje nauènog i struènog rada. Citiranje literature. Recenzija. Usmeno izlaganje nauènog rada (prilagonavanje publici i prostoru, po¹tovanje vremenskog ogranièenja, gestovi, kontakt oèima, polo¾aj tela). Pomoæ pri prezentaciji (kartice, folije, power point prezentacija. Pisanje i prijava projekta.
U toku kursa student je du¾an da napi¹e sa¾etak na odabranu temu, spremi usmenu prezentaciju u trajanju od 10 minuta i pripremi prijavu za zadati projekat.

BIOMEDICINSKA STATISTIKA (42 èasa)

Verovatnoæa i zakoni verovatnoæe. Statistika za istra¾ivaèe – statistièki pojmovnik; istra¾ivaèki podaci; merenje. Statistika u istra¾ivaèkom procesu - identifikacija istra¾ivaèkih komponenti. Pouzdanost i validnost merenja. Skale merenja. Istra¾ivaèka datoteka. Izbor ispitanika. Dovoljan broj jedinica posmatranja. Eksploracija podataka - priprema podataka za analizu i analiza empirijskih raspodela podataka. Eksploracija podataka - identifikacija empirijskih raspodela prekidnog i neprekidnog tipa. Eksploracija podataka – analiza uzoraèkih raspodela i transformacija podataka. Statistièko zakljuèivanje u istra¾ivanjima sa jednim ili dva uzorka. Ocenjivanje populacionih parametara i testiranje hipoteza u istra¾ivanjima sa jednim uzorkom. Testiranje hipoteza u istra¾ivanjima sa dva uzorka. Statistièki dizajn eksperimenta – analiza varijanse. Analiza varijanse – pretpostavke i uslovi kori¹æenja, randomizovani faktorijalni eksperiment. Analiza varijanse – randomizovani faktorijalni eksperiment. Analiza varijanse – randomizovani blok dizajn. Analiza varijanse – dizajn ponovljenih merenja. Modelovanje odnosa i problemi predvinanja. Regresiona analiza. Porenenje regresionih modela i vi¹estruki regresioni modeli. Statistièka kontrola pridru¾enih faktora - analiza kovarijanse. Jaèina povezanosti i njena analiza – korelacija. Gre¹ke u statistièkim konceptima istra¾ivanja.

MOLEKULARNA BIOLOGIJA (30 èasova)

Evolucija biomolekula: organski molekuli, nukleinske kiseline, DNK reper i rekombinacije, genom prokariota i eukariota, genetièka varijabilnost. Hromatin i hromozomi: struktura hromatina, biosinteza DNK, mitoza, karakteristike hromozoma. Ekspresija gena: genetièki kod, transkripcija DNK, faktori transkripcije, regulacija genske aktivnosti, Procesovanje RNK i translacija: funkcija RNK, procesovanje RNK, kontrola translacije. Kontrola æelijskog ciklusa, apoptoza i starenje: genetièka kontrola æelijskog ciklusa, genetièka kontrola rasta i diferenciranja æelija, apoptoza i starenje. Genetièki eksperimentalni sistemi: jednoæelijski test sistemi, vi¹eæelijski test sistemi, Analiza gena i proteina: blot tehnike, detekcija nukleinskih kiselina, detekcija proteina. Mapiranje gena i genetièki in¾enjering: vektori, mapiranje gena, kloniranje gena, normalne funkcije gena, genetièki polimorfizam, modifikovani geni monogenske i poligenske bolesti. Genska terapija i rekombinantna DNK tehnologija: rekombinantni proteinski produkti, genska terapija (farmakogenetika i farmakogenomika), genetièki modifikovane eksperimentalne ¾ivotinje (transgeni sojevi, "knock in" i "knock out" ekspresija target gena).

MEHANIZMI DEJSTVA LEKOVA (60 èasova)

Biologija æelije. Biohemija æelije. Integracija vi¹eæelijskog organizma. Imunolo¹ka regulacija. Nervna regulacija. Endokrina regulacija. Interakcija lek- mehanizmi biolo¹ke regulacije. Ciljna mesta delovanja lekova. Receptori. Afinitet. Efikasnost. Agonisti, invezni agonisti, antagonisti. Kompetitivni, nekompetitivni i ireverzibilni antagonizam. Mehanizmi transdukcije signala. G proteini. Drugi glasnici. Jonski kanali. Enzimi. Transporteri. Principi hemoterapije. Mehanizmi dejstva antibakterijskih lekova. Mehanizmi dejstva antivirusnih lekova. Mehanizmi dejstva antigljiviènih lekova. Mehanizmi dejstva antiprotozalnih lekova i anthelmintika. Mehanizmi dejstva antikancerskih lekova.

OBRADA I ANALIZA PODATAKA U FARMAKOLOGIJI (30 èasova)

Izra¾avanje koncentracije. Pravljenje ¹tokova i razbla¾enja. Analiza regresione krive. Nagib krive. Test paralelizma. Odnos doze i efekta: stupnjevit i kvantalni – probit analiza. Efikasnost i jaèina. ED50 i EDmax. Relativna jaèina. Konstanta disocijacije (Agonisti. Parcijalni agonisti). Analiza pA2 (Schild Plot). Kinetika enzima (Michaelis-Menten-ova jednaèina, kompetitivna i nekompetitivna inhibicija enzima). Kinetika prvog reda. Henderson-Hasselbachova jednaèina. Eksponencijalni rast i opadanje. Analiza farmakodinamske interakcije menu lekovima (Eksprimentalni dizajn sa fiksnim i varijabilnim odnosom doza. Izobolografska analiza. Grafièki prikaz interakcije menu lekovima - izobologram. Interakcijski indeks).

FARMAKOLOGIJA NERVNOG SISTEMA (60 èasova)

Funkcionalna anatomija centralnog i perifernog nervnog sistema. Neuron. Neuroglija. Neurotransmiter. Neuromodulator. Uloge transmitera i modulatora u nervnoj regulaciji. Integracija nervne, endokrine i imunolo¹ke regulacije. Centralna i periferna neurotransmisija. Ekscitatotorna i inhibitorna neurotransmisija. Glutamat. GABA. Glicin. Noradrenalin. Dopamin. Serotonin. Acetilholin. Histamin. Purini. Melatonin. Azot oksid. Eikosanoidi. Kanabinoidi. Endogeni opioidi. Transmisija i modulacija bola. Analgetici. Anestezija i anestetici. Epilepsija i antiepileptici. Neurodegenerativne bolesti. Pamæenje i nootropni lekovi. Poremeæaji sna i hipnotici. Neuronski i molekulski supstrat anksioznosti. Anksiolitici. Neuronski i molekulski supstrat afektivnih poremeæaja. Antidepresivi. Stabilizatori raspolo¾enja. Neuronski i molekulski supstrat psihoza. Antipsihotici. Psihotomimetici. Stimulansi centralnog nervnog sistema. Zavisnost. Nikotin. Alkohol. Kanabis.

FARMAKOLOGIJA KARDIOVASKULARNOG SISTEMA (60 èasova)

Struktura i funkcija srca i krvnih sudova. Specifiènosti cirkulacije u posebnim regionima – cerebralna, koronarna, splanhnièka i renalna cirkulacija. Kontrola tonusa glatke muskulature krvnih sudova. Regulacija krvnog pritiska. ©ok i hipotenzija. Hipertenzija. Antihipertenzivni lekovi. Angina pektoris i infarkt miokarda i lekovi u leèenju ovih bolesti. Biogene supstance koje utièu na srèanu funkciju. Srèana insuficijencija i lekovi u leèenju ove bolesti. Bubreg i diuretici. Elektrofiziologija normalnog i izmenjenog srèanog ritma. Antiaritmici. Arterioskleroza i metabolizam lipoproteina. Lekovi u leèenju hiperholesterolemija i dislipidemija. Hemostaza i tromboza. Antikoagulansi, fibrinolitici i antiagregacioni
lekovi.

IMUNOFARMAKOLOGIJA (60 èasova)

Grana i organizacija imunskog sistema. Generativni limfoidni organi. Periferni limfoidni organi i tkiva. Uroneni i steèeni imunitet. Grana i ekspresija imunoglobulinskih gena: formiranje repertoara specifiènosti. Interakcije antigena i antitela – afinitet i aviditet. Produkti gena glavnog kompleksa tkivne podudarnosti. Molekulska osnova uronene imunosti. Molekulska osnova humoralnog imunskog odgovora. Molekulska osnova æelijskog imunskog odgovora. Regulacija imunskog odgovora. Imunski odgovor kod bakterijskih, virusnih i parazitskih infekcija. Savremeni pristupi u kreiranju vakcina. Molekulska osnova imunopatolo¹kih stanja: imunodeficijencije, hiperosetljivosti (alergije), imunski odgovor na sopstvene, na aloantigene i na tumorske antigene, imunotolerancija. Molekulski ciljevi savremene imunoterapije: imunosupresija, imunostimulacija, imunomodulacija. Monoklonska antitela. Rekonbinantni citokini. Rekombinantni receptori za citokine. Genska terapija.

PRINCIPI RADA SA EKSPERIMENTALNIM ®IVOTINJAMA (30 èasova)

Zakonska regulativa i etièka pitanja (istorijat upotrebe ¾ivotinja u eksperimentalne svrhe, zakonska regulativa upotrebe ¾ivotinja u evropskim zemljama i SAD, lièna i dozvola vezana za rad na projektu). Odgoj ¾ivotinja. Evidencija kori¹æenja ¾ivotinja. Oèuvanje zdravlja i bezbednost ¾ivotinja (izve¹tavanje incidenata i bolesti, kontrola hazardnih supstancija, genetski modifikovani organizmi, alergije, infektivne bolesti i povrede eksperimentalnih ¾ivotinja). Humano ¾rtvovanje ¾ivotinja (predoziranje anestetika, izlaganje ugljen-dioksidu, fizièke metode eutanazije, potvrda smrti). Principi brige o ¾ivotinjama i njihove upotrebe u eksperimentalne svrhe (nabavljanje eksperimentalnih ¾ivotinja, divlje ¾ivotinje, transport laboratorijskih ¾ivotinja, dr¾anje laboratorijskih ¾ivotinja, stres i bol kod laboratorijskih ¾ivotinja, prevencija bolesti i kontrola zdravlja laboratorijskih ¾ivotinja, uzimanje krvi, davanje supstanci). Anestezija laboratorijskih ¾ivotinja (izbor anestetika, preoperativna briga, op¹ta anestezija, odr¾avanje anestezije, mi¹iæni relaksanti u anesteziji, lokalni anestetici). Osnove hirurgije laboratorijskih ¾ivotinja (principi hirurgije (asepsa) i hiru¹ke tehnike, hiru¹ka patologija (zapaljenje i zarastanje rana), antibiotska za¹tita i postoperativne infekcije, izbor hirur¹kog materijala, hirur¹ki ¹avovi). Postoperativna briga i analgezija (izbor rastvora za nadoknadu volumena teènosti, praæenje diureze, kontrola postoperativnog bola). Male laboratorijske ¾ivotinje (mi¹, pacov, hrèak, zamorac i zec). Eksperimenti in vivo na neanestetisanim ¾ivotinjama. Po polo¾enom kursu kandidat æe dobiti sertifikat. Kandidat koji uz to ima jednu godinu eksperimentalnog iskustva u radu sa ¾ivotinjama pod nadzorom kolege koji ima licencu za rad sa ¾ivotinjama (ili iskustvo u radu sa ¾ivotinjama u trajanju od èetiri godine), stièe pravo da se i sam aplikuje za dobijanje licence za rad sa ¾ivotinjama.

METODE U FARMAKOEPIDEMIOLOGIJI (30 èasova)

Dizajn studija. Cross-section studije, opservacione studije (kohortne studije i sluèaj-kontrola studije) i klinièke studije. Pristrasnost, ″confounding″ i interakcije. Studije upotrebe lekova (kvantitativne i kvalitativne). Meta analiza. Principi farmakoepidemiolo¹kih metoda sakupljanja, obrade i analize podataka vezanih za upotrebu lekova i medicinskih proizvoda. Kontrola kvaliteta prikupljanja podataka. Procena rizika i koristi od upotrebe leka posredstvom nacionalnog sistema. Metode detekcije ne¾eljenih i korisnih efekata lekova. Spontano izve¹tavanje ne¾eljenih efekata lekova. Obrasci kori¹æenja lekova.

METODOLOGIJA U FARMAKOLOGIJI NERVNOG SISTEMA (60 ÈASOVA)

Bihejvioralne metode: Screening procedure za psihotropnu aktivnost. Lokomotorna aktivnost i eksploracija. Stereotipno pona¹anje. Modeli agresivnog pona¹anja. Pona¹anje vezano za unos hrane. Reproduktivno pona¹anje. Bihejvioralna farmakologija sna. Klasièno uslovljavanje. Pozitivno i negativno potkrepljivanje uslovljenog pona¹anja. Modeli zavisnosti. Diskriminacija lekova. Lavirinti. Modeli depresije. Modeli psihoza. Modeli anksioznosti. Modeli uèenja i pamæenja. Konvulzivni testovi. Modeli epilepsije. Nociceptivni testovi: test stavljanja ¾ivotinje na toplu ploèu, test povlaèenja repa pod uticajem toplote, test pritiska na ¹apu pacova. Modeli toniènog bola: formalinski test, test grèeva. Modeli hroniènog inflamatornog i neuropatskog bola. Eksperimentalni dizajn i analiza podataka u bihejvioralnoj farmakologiji.

Metode neurohemije: Odredjivanje neurotransmitera, metabolita i metabolièkog prometa.

Elektrofiziolo¹ke metode: Voltage clamp. Patch-clamp. Elektroencefalografska analiza.

Imunolo¹ke tehnike u farmakologiji nervnog sistema: Imunoafinitetna hromatografija. Imunoprecipitacija. Imunocitohemija.

Histolo¹ke tehnike u farmakologiji nervnog sistema: Svetlosna mikroskopija. Konfokalna laserska mikroskopija. Histolo¹ka verifikacija mesta primene. Patohistolo¹ke studije.

Metode genetièkog in¾injeringa u farmakologiji nervnog sistema: Rekombinantni receptori. Himerni receptori. Transgeni sojevi. Knock-out i knock-in sojevi.

METODOLOGIJA U FARMAKOLOGIJI KARDIOVASKULARNOG SISTEMA (60 ÈASOVA)

In vitro metode
Metoda izolovanog srca po Langendorff-u. Izolovanje, preparisanje i montiranje srca kuniæa metodom po Langendorff-u. Odrenivanje intenziteta i brzine srèane kontrakcije kao i koronarnog protoka pod dejstvom kardiostimulatornih i kardiodepresornih supstanci.

Metoda na izolovanim pretkomorama kuniæa. Izolovanje, preparisanje i montiranje pretkomora kuniæa. Odrenivanje intenziteta kontrakcije pretkomora i brzine njihovog rada pod dejstvom kardiostimulatornih i kardiodepresornih suspstanci.

Metoda izolovanih krvnih sudova. Izolovanje i preparisanje prstenova (ringova) aorte, zajednièke karotidne, mezenteriène (gornje), renalne i femoralne arterije pacova, zamorca i kuniæa. Uklanjanje endotela fizièkim putem sa pojedinih preparata. Postavljanje preparata u Krebs-Ringer–bikarbonatni rastvor (oksigenisan sme¹om 95% O2-5%CO2) i njegovo povezivanje sa transdjuserom i pisaèem (kompjuterom). Kontinuirano registrovanje izometrijske tenzije prstenova arterija. Dokazivanje prisustva/odsustva endotela metodom po Furchgott-u. Dozno-zavisni odgovori vazoaktivnih supstanci.

Elektrofiziolo¹ke metode: Patch-clamp.

Imunolo¹ke tehnike u farmakologiji kardiovaskularnog sistema: ELISA test. Imunoprecipitacija. Western Blot metoda.

Histolo¹ke tehnike u u farmakologiji kardiovaskularnog sistema: Imunocitohemijske metode.

Metode genetièkog in¾injeringa u farmakologiji kardiovaskularnog sistema: Rekombinantni receptori. Knock out i knock-in sojevi.

In vivo metode
Metoda direktnog praæenja promena krvnog pritiska na anesteziranoj maèki/psu. Preparisanje karotidne arterije i femoralne vene. Preparisanje traheje i uvlaèenje trahealne kanile. Implantacija kanile u karotidnu arteriju i povezivanje sa aparatom za merenje krvnog pritiska direktnim putem. Implantacija kanile u venu femoralis radi ubrizgavanja aktivnih supstanci.

Metoda praæenja krvnog pritiska na despinalizovanom pacovu/zamorcu na elektrofiziografu.

Preparisanje karotidne arterije i jugularne vene (nije potrebno u sluèaju icv. primene lekova). Preparisanje traheje, uvlaèenje trahealne kanile i povezivanje sa pumpom za ve¹taèko disanje. Razaranje kièmene mo¾dine. Povezivanje kanile u karotidnoj arteriji sa elektrofiziografom. Primena aktivnih supstanci kroz jugularnu venu ili icv.

METODOLOGIJA U IMUNOFARMAKOLOGIJI (60 ÈASOVA)

Metode in vitro

Analize fenotipa æelija imunskog sistema: imunocitohemijske i imunohistohemijske metode

Analiza funkcija æelija imunskog sistema: Testovi za ispitivanje vijabilnosti æelija. Testovi proliferacije. Metode za ispitivanje æelijske apoptoze. Me¹ana leukocitna reakcija. Testovi citotoksiènosti. Metode za ispitivanje funkcije fagocita: migracija, adherencija, fagocitna sposobnost, produkcija reaktivnih oblika kiseonika i NO. Metode za praæenje transdukcije signala, aktivacije. Metode za procenu produkcije citokina i drugih biolo¹ki aktivnih molekula (biolo¹ki testovi, ELISA, PCR). Metode za procenu produkcije i karakterizaciju antitela: metoda hemolitiènih plaka, serolo¹ke metode, ELISA, RIA, kompetitivni testovi, anti-imunoglobulinski test, imunoelektroforeza, SDS-PAGE, Western blot.

Metode in vivo

Imunizacija. Adjuvansi. Indukcija tolerancije. Adoptivni transfer imuniteta. Ko¾ni testovi.  Eksperimentalni modeli autoimunskih bolesti. Eksperimentalni modeli alergijskih bolesti. Eksperimentalni modeli inflamacije. Eksperimentalni modeli transplantacije. Eksperimentalni modeli za ispitivanje tumorske imunosti. 

FARMAKOTERAPIJA: IZABRANO POGLAVLJE (60 ÈASOVA)

Nastava se sprovodi kroz tri modula; svaki modul se odnosi na farmakoterapijsku grupu koja odgovara temi doktorske disertacije èiji se predlog priprema (npr. diuretici, antidepresivi...)
Modul 1. Farmakologija (30 èasova)
Modul 2. Farmakoepidemiologija (20 èasova)
Modul 3. Farmakoekonomija (10 èasova)

SEMINAR (30 ÈASOVA)
Seminarski rad prilagonen za svakog kandidata, prema temi doktorske disertacije èiji se predlog priprema. Istra¾ivanje literature obuhvata fiziologiju, patofiziologiju, farmakologiju i farmakoterapiju problema koji æe biti fokusiran u predlogu disertacije. Rezultati istra¾ivanja se predstavljaju kroz 30- minutnu usmenu prezentaciju koju sledi zajednièka diskusija svih nastavnika i studenata ukljuèenih u doktorske studije.

PROGRAM NASTAVE ZA IZBORNE PREDMETE RAZVOJNI PUT NOVOG LEKA (30 ÈASOVA)

Strategija istra¾ivanja i razvoja novih lekova. Izbor ciljnog mesta dejstva potencijalnog leka. Razvoj sistema za ispitivanje dejstva potencijalnih lekova na ciljni protein. In vitro skrining biolo¹ke aktivnosti leka. Izbor vodeæih supstanci. GLP dobra laboratorijska praksa. In vitro farmakolo¹ka ispitivanja. In vivo farmakolo¹ka ispitivanja. Farmakokinetika potencijalnog leka u ¾ivotinja. Testovi toksiènosti. Interpretacija rezultata toksikolo¹kih studija i ekstrapolacija rezultata na ljude. Dokumenti koji reguli¹u
preklinièka ispitivanja lekova. Zahtevi pre poèetka prve faze klinièkih ispitivanja kod ljudi. Zahtevi pre druge i treæe faze klinièkih ispitivanja. Faze klinièkih ispitivanja. Dokumenti koji reguli¹u klinièka ispitivanja kod nas i u svetu. Dobra Klinièka Praksa (GCP). Pisanje farmakolo¹ko-toksikolo¹kog i klinièkog ekspertskog izve¹taja za potrebe registracije leka. Pisanje sa¾etka karakteristika leka i teksta uputstva za primenu. Registracija lekova. Farmaceutski aspekti razvoja novog leka. Intelektualna svojina i patentna za¹tita u farmaceutici.

FARMAKOKINETIKA (30 ÈASOVA)

ADME sistem. Farmakokinetièka procena resorpcije. Faktori koji utièu na brzinu i stepen resorpcije. Efekt prvog prolaza leka. Farmakokinetièka procena raspodele. Farmakokinetièki znaèaj lek-protein interakcije. Raspodela lekova u tkivima. Biohemijski aspekti metabolizma lekova. Ekstrahepatièki metabolizam. Specifiènosti metabolièkih puteva lekova. Korelacija In vitro – in vivo metabolièkih podataka. Farmakolo¹ko-toksikolo¹ki znaèaj metabolizma lekova. Farmakokinetièka procena eliminacije. Faktori koji utièu na eliminaciju. Farmakokinetièke interakcije. Fiziolo¹ki modeli.

EKSPERIMENTALNA TOKSIKOLOGIJA (30 ÈASOVA)

Osnovi toksikologije. Mehanizmi toksiènosti. Eksperimentalni dizajn toksikolo¹kih studija. In vitro i in vivo testovi toksiènosti. Princip 3R smanjenje broja ¾ivotinja u testovima in vivo. Testovi toksiènosti: toksièni efekti posle jednokratne i vi¹ekratne primene otrova/leka. Klinièkohemijski parametri i histopatologija. Ispitivanje genotoksiènosti. Ispitivanje reproduktivne toksiènosti. Ispitivanje karcinogenosti. Drugi testovi (lokalna podno¹ljivost, iritacija, pirogeni test, okularna toksiènost tzv. Drajzeov test). Posebni testovi toksiènosti: neurotoksiènost, hepatotoksiènost, dermatotoksiènost itd. Toksikokinetika. Toksièni efekti nekih grupa otrova i njihovo ispitivanje na ¾ivotinjama. Otrovi i antidoti – eksperimenti na ¾ivotinjama. Ispitivanje toksiènosti u akademskim uslovima i u farmaceutskoj industriji. Dokumenti koji reguli¹u toksikolo¹ka istra¾ivanja. Dobra laboratorijska praksa (GLP). Priprema toksikolo¹kih studija, protokol i izve¹taj. Interpretacija rezultata toksikolo¹kih studija i ekstrapolacija rezultata na ljude. Razlièiti aspekti za¹tite ljudi i podataka u laboratoriji.

STRUKTURA I BIOLO©KA ULOGA ANTITELA – MONOKLONSKA ANTITELA (30 ÈASOVA)

Osnovna grana molekula imunoglobulina (Ig). Domeni molekula Ig. Regioni komplementarnosti. Idiotipantiidiotip regulacijska mre¾a. Strukturne varijacija konstantnih domena molekula Ig. Distribucija i funkcija izotipova (klasa) Ig. Fc receptori: æelijska distribucija i funkcija. Sistem komplementa: aktivacija posredstvom antitela. Membranski i solubilni regulatori aktivnosti komplementa. Dobijanje monoklonskih antitela. Mi¹ja, himerna i humanizovana monoklonska antitela. Konjugati monoklonskih antitela i radionuklida ili toksdina. Primena monoklonskih antitela u dijagnostici i imunoterapiji. Preparati poliklonskih Ig za i.v. primenu: dobijanje i klinièke indikacije.

OBRAZLO®ENJE KOMPETENTNOSTI I IZVODLJIVOSTI

Na Institutu za farmakologiju radi 5 doktora nauka iz oblasti farmakologije (èetvoro su nastavnici) i jedan magistar iz oblasti farmakologije koji radi doktorsku disertaciju, a na Institutu za mikrobiologiju i imunologiju i Institutu za fiziologiju radi 5 doktora nauka iz oblasti imunologije i fiziologije. Tri nastavnika su rukovodioci projekata Ministarstva nauke iz oblasti osnovnih istra¾ivanja za period 2006- 2010.

Projekat 145030, rukovodilac prof. dr Radica Stepanoviæ-Petroviæ:
Ispitivanje mehanizma dejstva, interakcija i toksiènih efekata analgetika kao i vazoaktivnih supstanci.

Projekat 145022, rukovodilac doc. dr Miroslav Saviæ:
Bihejvioralna karakterizacija novosintetisanih supstanci selektivnih za pojedine podtipove benzodiazepinskog mesta vezivanja GABAA receptora.

Projekat 145049, rukovodilac prof. dr Gordana Leposaviæ
Neuroendokrina modulacija imunskog odgovora: Uloga simpato-adrenomedularnog sistema U prostorijama ova tri Instituta, nalazi se oprema za istra¾ivanja u oblasti bihejvioralne farmakologije, farmakologije bola i analgezije, kardiovaskularne farmakologije i imunofarmakologije, kao i vivarijum.

Radovi iz oblasti farmakologije centralnog nervnog sistema
Obradoviæ D, Bokonjiæ D, Saviæ M, Annelkoviæ D, Ugre¹iæ N, Stojiljkoviæ M. GABA-benzodiazepine receptor complex in brain oxidative metabolism regulation. Pharmacol Res 2002; 46: 149-154.

Saviæ M, Obradoviæ D, Ugre¹iæ N, Bokonjiæ D. The influence of diazepam on atropine reversal of behavioural impairment in dichlorvos-treated rats. Pharmacol Toxicol 2003; 93: 211-218.

Obradoviæ D, Saviæ M, Annelkoviæ D, Ugre¹iæ N, Bokonjiæ D. The influence of midazolam and flumazenil on rat brain slices oxygen consumption. Pharmacol Res 2003; 47: 127-131.
Obradoviæ D, Saviæ M, Annelkoviæ D, Ugre¹iæ N, Bokonjiæ D. The influence of midazolam on active avoidance retrieval and acquisition rate in rats. Pharmacol Biochem Behav 2004; 77: 77-83.

Saviæ MM, Obradoviæ DI, Ugre¹iæ ND, Cook JM, Yin W, Bokonjiæ DR. Bidirectional effects of benzodiazepine binding site ligands in the elevated plus maze: differential antagonism by flumazenil and b-CCt. Pharmacol Biochem Behav 2004; 79: 279-290.

Saviæ MM, Obradoviæ DI, Ugre¹iæ ND, Cook JM, Yin W, Bokonjiæ DR. Bidirectional effects of benzodiazepine binding site ligands in the passive avoidance task: differential antagonism by flumazenil and b-CCt. Behav Brain Res 2005; 158: 293-300.

Saviæ MM, Obradoviæ DI, Ugre¹iæ ND, Cook JM, Sarma PVVS, Bokonjiæ DR. Bidirectional effects of benzodiazepine binding site ligands on active avoidance acquisition and retention: differential antagonism by flumazenil and b-CCt. Psychopharmacol 2005; 180: 455-465

Saviæ MM, Obradoviæ DI, Ugre¹iæ ND, Bokonjiæ DR. Memory effects of benzodiazepines: memory stages and types versus binding-site subtypes. Neural Plast 2005; 12: 289-98. Obradoviæ DI, Saviæ MM, Obradoviæ MM, Ugre¹iæ ND, Bokonjiæ DR. The lack of bicuculline and picrotoxin influence on midazolam depressant action on brain oxygen consumption. Neurosci Lett 2006, u ¹tampi; elektronska publikacija 31. decembar 2005.

Radovi iz oblasti kardiovaskularnog sistema

Stepanoviæ RM, Katu¹iæ ZS, Krstiæ SK, Krstiæ MK. Analysis of the response of the guinea-pig common carotid artery to histamine. Period Biol 1988; 90: 305-7.

Krstiæ MK, Stepanoviæ RM, Krstiæ SK, Katu¹iæ ZS. Endothelium-dependent relaxations to histamine in the rat common carotid, renal and cranial mesenteric artery. Arch int Physiol Biochem 1988; 96: 197-200.

Stepanoviæ RM, Krstiæ SK, Krstiæ MK. Analysis of the response of the guinea-pig mesenteric artery to histamine. Iugoslav, Physiol Pharmacol Acta 1988; 24 Suppl. 6: 429-30.

Krstiæ SK, Stepanoviæ RM, Katu¹iæ ZS, Krstiæ MK. Analysis of the response of the rat superior mesenteric artery to histamine. Iugoslav Physiol Pharmacol Acta 1988; 24 Suppl. 6: 211-2.

Krstiæ MK, Stepanoviæ RM, Krstiæ SK, Katu¹iæ ZS. Endothelium-dependent relaxation of the rat renal artery caused by activation of histamine H1-receptors. Pharmacology 1989; 38: 113-20.

Stepanoviæ RM, Krstiæ SK, Krstiæ MK. Analysis of the response of the rabbit mesenteric artery to histamine. Iugoslav Physiol Pharmacol Acta 1989; 25: 443-6.
Krstiæ SK, Stepanoviæ RM, Krstiæ MK. Analysis of the response of the rabbit common carotid artery to histamine. Iugoslav Physiol Pharmacol Acta 1989; 25: 339-42.

Krstiæ MK, Stepanoviæ RM, Krstiæ SK. Mechanism of histamine-induced relaxations in the rat peripheral large conduit arteries. Iugoslav Physiol Pharmacol Acta 1989; 25: 343-7.

Stepanoviæ RM, Krstiæ SK, Krstiæ MK. Endothelium-independent vascular response to histamine in the rat and rabbit arteries. Iugoslav Physiol Pharmacol Acta 1989; 25: 447-50.

Krstiæ SK, Stepanoviæ RM, Krstiæ MK. Analysis of the response of the rabbit renal artery to histamine. Iugoslav Physiol Pharmacol Acta 1989; 25 Suppl. 7: 77-8.

Vuèkoviæ SM, Stepanoviæ RM, Krstiæ MK. Response of rings of the peripheral conduit arteries to ethanol. Iugoslav Physiol Pharmacol Acta 1990; 26: 253-8.

Krstiæ MK, Stepanoviæ RM, Krstiæ SK. A further of the histamine-induced relaxations in the rat peripheral conduit arteries. Eur J Pharmacol 1990; 183 (5): 1788-9.

Krstiæ SK, Stepanoviæ RM, Krstiæ MK. Relaxant component in the response of the guinea-pig mesenteric artery to histamine mediated by the release of the endothelium derived rexang factor. Eur J Pharmacol 1990; 183 (5): 1787-8.

Stepanoviæ RM, Krstiæ SK, Krstiæ MK. Endothelium-independent contractions and relaxations of the rabbit large peripheral conduit arteries. Eur J Pharmacol 1990; 183 (5): 1789-90.

Krstiæ MK, Stepanoviæ RM, Vuèkoviæ SM, Krstiæ SK. Endothelium-independent relaxation of the rat femoral artery caused by activation of histamine H2-receptors. Arch int Pharmacodyn 1991; 313 (1): 15-22.

Krstiæ MK, Stepanoviæ RM, Vuèkoviæ SM, Krstiæ SK. Evidence that endothelium-dependent relaxation to histamine in the rat common carotid artery is mediated by EDRF. Arch int Physiol Biochem 1992; 100: 101- 3.

Krstiæ MK, Stepanoviæ RM, Iliæ K, Krstiæ SK. Endothelium-independent contractile and relaxant responses
to histamine in the rabbit aorta, common carotid, mesenteric, renal and femoral arteries. Gen Pharmacol
1996; 27: 529-33.

Stepanoviæ-Petroviæ RM, Vujo¹eviæ ZT, Milovanoviæ S, Èekoviæ Z, Bokonjiæ D, Dobriæ S.
Pharmacological evaluation of a novel oxime derived from isosorbide-5-mononitrate on isolated rat superior mesenteric artery. Pharmazie 2002; 57: 507-8.

Novakoviæ A, Gojkoviæ-Bukarica L, Beleslin-Cokiæ B, Japundziæ-®igon N, Sajiæ Z, Ne¾iæ D, Periæ M,.ukanoviæ B, Ka¾iæ T. Differential antivasoconstrictor effects of levcromakalim and rilmakalim on the isolated human mammary artery and saphenous vein. J Pharmacol Sci 2003; 92: 108-14.

Stepanoviæ-Petroviæ RM, Tokiæ-Vujo¹eviæ Z, Milovanoviæ S, Èekoviæ Z, Tomiæ MA. Comparison of the relaxant effects of a new oxime-nitrate derived from isosorbide-5-mononitrate and the parent drug. Arzneim.-Forsch/Drug Res 2004; 54: 195-202.

Radovi iz oblasti analgezije

Tomiæ MA, Vuèkoviæ SM, Stepanoviæ-Petroviæ RM, Ugre¹iæ N, Prostran MS, Bo¹koviæ B. The antihyperalgesic effects of carbamazepine and oxcarbazepine are attenuated by treatment with adenosine receptor antagonists. Pain 2004;111:253-260.

Tomiæ MA, Vuèkoviæ SM, Stepanoviæ-Petroviæ RM, Ugre¹iæ N, Prostran M©, Bo¹koviæ B. Peripheral anti-hyperalgesia by oxcarbazepine: involvement of adenosine A1 receptors. Pharmazie. U ¹tampi
Vuèkoviæ SM, Tomiæ MA, Stepanoviæ-Petroviæ RM, Ugre¹iæ N, Prostran MS, Bo¹koviæ B, Peripheral antinociception by carbamazepine in an inflammatory mechanical hyperalgesia model in the rat. A new target for carbamazepine? J Pharmacol Sci. U ¹tampi.


Radovi iz oblasti imunofarmakologije

Leposaviæ G, Pe¹iæ V, Kosec D, Radojeviæ K, Arsenoviæ-Ranin N, Pilipoviæ I, , Pleæa¹ - Solaroviæ B. Age-associated changes in CD90 expression on thymocytes and in TCR-dependent stages of thymocyte maturation in male rats. Exp Gerontol. U ¹tampi (predvineno da izane u vol.41, broj od 6. juna, 2006)

Leposaviæ G, Arsenoviæ-Ranin N, Radojeviæ K, Kosec D, Pe¹iæ V, Vidiæ-Dankoviæ B, Pleæa¹-Solaroviæ B, Pilipoviæ I. Characterization of thymocyte phenotypic alterations induced by long-lasting β-adrenoceptor blockade in vivo and its effects on thymocyte proliferation and apoptosis Mol Cell Biochem 2006, u ¹tampi; elektronska publikacija 14.02.2006.)

Pleæa¹-Soloraviæ B, Pe¹iæ V, Radojeviæ K, Leposaviæ G. Morphometrical Characteristics of Age- Associated Changes in the Thymus of Old Male Wistar Rats. Anat Histol Embryol 2006; 35: 1–8.

Pleæa¹-Soloraviæ B, Hristiæ-®ivkoviæ I, Radojeviæ K, Kosec D, Leposaviæ G. Chronic α1-adrenoreceptor blockade produces age-dependent changes in rat thymus structure and thymocyte differentiation. Histol Histopathol 2005; 20: 833-841.

Leposaviæ G, Pejèiæ-Karapetroviæ B, Kosec D. Neonatal androgenization affects the intrathymic T-cell maturation in rats. Neuroimmunomodulation 2005; 12: 117-130.
Leposaviæ G, Pekiæ S, Kosec D. Gonadotropin-releasing hormone agonist administration affects the thymopoiesis in adult female rats independently on gonadal hormone production. Am J Reprod Immunol 2005; 53: 30-41.

Kosec D, Vidiæ-Dankoviæ B, Isakoviæ K, Leposaviæ G. Alterations in the thymopoiesis in experimental autoimmune myasthenia gravis. Int J Neurosci 2005; 115: 461-477.

Pleæa¹-Solaroviæ B, Leposaviæ G. Morphometric changes in the adrenal medulla of intact and ethane dimethanesulphonate (EDS)-injected rats subjected to chronic treatment with isoproterenol or propranolol. J Exp Anim Sci 2005; 43: 117–125, 2005.

Kosec D, Lavrniæ D, Apostolski S, Leposaviæ G. Changes in thymopoiesis in myasthenia gravis. Int J Neurosci 2005; 115: 223-243.

Pleæa¹-Solaroviæ B, Laliæ Lj, Leposaviæ G. Age-dependent morphometrical changes in the thymus of male propranolol-treated rats. Ann Anat 2004; 186: 141-147.
Pleæa¹-Solaroviæ B, Pe¹iæ V, Mirkoviæ D, Leposaviæ G. The effects of ACTH, isoproterenol and dexamethasone on the rat adrenal gland response to ethane dimethanesulphonate (EDS): A stereological study. Acta Vet (Beogr) 2003; 53: 333-342.

Rau¹ki A, Kosec D, Vidiæ-Dankoviæ B, Radojeviæ K, Pleæa¹-Solaroviæ B, Leposaviæ G. Thymopoiesis following chronic blockade of beta-adrenoceptors. Immunopharmacol Immunotoxicol 2003; 25: 513-528.

Rau¹ki A, Kosec D, Vidiæ-Dankoviæ B, Pleæa¹-Solaroviæ B, Leposaviæ G. Effects of beta-adrenoceptor blockade on the phenotypic characteristics of thymocytes and peripheral blood lymphocytes. Int J Neurosci 2003; 113: 1653-1673.

Leposaviæ G, Pejèiæ-Karapetroviæ B, Kosec D. Alterations in thymopoiesis in intact and peripubertally orchidectomized adult rats of different age. Mech Ageing Dev 2002; 123: 401-411.

Leposaviæ G, Obradoviæ S, Kosec D, Pejèiæ-Karapetroviæ B, Vidiæ-Dankoviæ B. In vivo modulation of the distribution of thymocyte subsets by female sex steroid hormones. Int Immunopharmacol 2001; 1: 1-12.

Leposaviæ G, Pejèiæ-Karapetroviæ B, Kosec D, Vidiæ-Dankoviæ B. Age-associated reshaping of the thymocyte differentiation model in male rats. Acta Vet (Beogr) 2001; 51: 203-217.

Obradoviæ S, Vidiæ-Dankoviæ B, Pejèiæ-Karapetroviæ B, Kosec D, Leposaviæ G. In vivo modulation of the splenocyte yield and composition by female sex steroid hormones. Die Pharmazie 2001; 56: 235-238.

Pejèiæ-Karapetroviæ B, Kosec D, Leposaviæ G. Differential effects of male and female gonadal hormones on the intrathymic T cell development. Dev Immunol 2001; 8: 305-17.