Landsteiner i Wiener su 1940. godine otkrili u eritrocitima čoveka dotle nepoznatu materiju sa antigenim svojstvima, koju su nazvali Rh faktor.

Ova materija nazvana je rezus faktor zbog toga što je, pored ljudi, nađena kao stalni sastojak u krvi majmuna Maccacus Rhezus. Rezus faktor nemaju svi ljudi. Kod Evropljana ga ima u eritrocitima u 85%, kod američkih crnaca u 92%; kod Kineza i drugih azijskih naroda u 99%. Najmanje Rh-pozitivninih ima medu Baskima (67%). Osobe koje u svojim eritrocitima imaju Rh faktor nazivaju se Rh-pozitivne, a one koje ga nemaju Rh-negativne.

Rh faktor je jedan od antigena (aglutinogena) Rh sistema krvnih grupa: C, c; D, d; E, e. Ovi antigeni su determinisani odgovarajućim genima. Svaki od ovih aglutinogena (sem d) mogu da se ponašaju antigenski, tj. oni mogu da pod odgovarajućim uslovima izazivaju stvaranje antitela. Od svakog roditelja se nasledi po jedan Kromosom, koji sadrži 3 gena:
D ili d D ili d
C ili c C ili c
E ili e E ili e

Ako se u eritrocitima čoveka nade makar jedan od tri antigena obeleženih velikim C, D ili E, onda je taj čovek Rh pozitivan. Kod najvećeg broja Rh pozitivnih ljudi u oko 95% u eritrocitima se nalazi antigen D. Ovaj D Rh antigen u stvari je ne samo najčešći već i sa najjačim antigenim svojstvima, te su Rh pozitivne osobe praktično nosioci oni koji imaju D antigen.
Da bi jedna osoba bila Rh negativna ne smije ni od jednog roditelja da nasledi ni jedan od tri antigena koji se obeležavaju velikim slovima. Prema tome, Rh status kod takve osobe biće obeležen sa c, d, e, c, d e. Ako se dakle, od oba roditelja naslede hromosomi samo sa po tri slaba antigena obeležena malim slovima, onda je osoba Rh negativna. C i E Rh antigeni veoma su slabi, te se nosioci ovih antigena ponašaju praktično kao Rh negativne osobe

Izoimunizacija je stvaranje antitela u krvi protiv izvjesnih antigena koja jedinka ne posjeduje a koji postoje kod nekih drugih jedinki iste vrste.

Izoimunizacija Rh- osoba može nastati ako im se im ili iv unesu eritrociti Rh+ osoba, što se obično dešava kod transfuzije Rh+ krvi.
Osim toga, izoimunizacija može nastati i kod Rh- žena u trudnoći ako je plod Rh+. U toku trudnoće kroz zdravu posteljicu samo rijetki eritrociti ploda prelaze u krvotok majke i ne izazivaju izoimunizaciju, jer se odbrambeni sistem trudnice od njih lako odbrani. Tek u porođaju ili odmaklijem abortusu eritrociti ploda masovno prelaze u krvotok majke, te nastaje izoimunizacija.

Rh- žena obično bez teškoća iznese prvu trudnoću, izoimunizacija nastaje tek na porodu i pojava i porast titra antitela obično se zapaža tek u babinjama. Desi li se da je u jednoj od narednih trudnoća nastane Rh+ plod, onda Rh antitela majke prelaze u njegov krvotok i dovode do aglutinacije i hemolize njegovih eritrocita.

Na taj način može da nastane hemolitička bolest ploda ili, fetalna eritroblastoza, koja se obično javlja pred kraj trudnoće i ispoljava se u tri klinička oblika: kao

 hemolitička anemija – Plod u materici postaje anemičan te se njegovi hematopoetični organi, prije svega jetra, slezina i koštana srž nalaze u stanju hiperfunkcije. Zbog toga se procenat eritroblasta u krvotoku ploda povišava i nastaje hepatosplenomegalija sa značajnim uvećanjem i deformisanjem trbuha.

 ikterus gravis – U slučajevima veoma izražene hemolize, pored anemije, već intrauterino mogu se javiti na plodu i znaci žutice, koji se ispoljavaju vrlo brzo posle porođaja.

 hydrops foetus univiersalis -U najtežim oblicima bolesti, pored hepatosplenomegalije, javlja se izražen otok i ostalih organa i delova tela ploda što uzrokuje univerzalni otok ploda (hvdrops foetus universalis), odnosno njegovu intrauterinu smrt.

Ako plod nije intrauterino uginuo, no se rodi živ, ali oštećen, onda će se znaci bolesti uskoro pojaviti. Ako se plod rodi živ, bez većih oštećenja, i ako su nastupile promjene u smislu aglutinacije eritrocita, hemolize i teške žutice, i te se promjene na vrijeme primete, ne treba oklevati sa parcijalnom zamenom krvi u prvim časovima njegovog života. Ta tzv. eksangvinotransfuzija, na vrijeme izvršena, obično dovodi do potpunog izljrečenja novorođenčeta.

Da bi se sprečila intrauterina smrt ploda i pomoglo novorođenčetu, nužna je
 kontrola titra Rh antitela majki tokom cijele a naročito pred kraj trudnoće,
 Uzimanje krvi iz pupčanika odmah po rođenju deteta i kontrola Kumbsovog testa.

Veliku pomoć u otkrivanju intrauterinog stanja ploda i prognoze ishoda trudnoće pružaju
 amnioskopija – kontroliše izgled plodove vode, njena boja, gustina i zamućenost, što zavisi od prisustva mekonijuma u njoj,
 spektrofotometrijski pregled plodove vode dobijene amniocentezom, odnosno određivanje količine bilirubina u njoj.

Kao što je već rečeno, najčešće se u krvi majke sreću antiRh, antiD antitela. Rh antitela mogu da se jave u dva oblika.
 Jedna od njih aglutinišu eritrocite u slanom fiziološkom rastvoru i nazivaju se kompletna antitela, a sama aglutinacija slana aglutinacija.
 Druga ne aglutinišu eritrocite u slanom rastvoru već u albuminu. Ova antitela se nazivaju nekompletna ili blokirajuća, a sama aglutinacija albuminska. Prisustvo blokirajućih antitela u krvi trudnice ozbiljan su prognostički znak, jer se ona javljaju kasnije u odmaklom procesu. Prema tome, i verovatnoća da će plod biti jače oštećen je znatno veća.

U slučaju evidentnog porasta titra antitela i promena u plodovoj vodi, koje ukazuju da plod pati i da može nastati njegova intrauterina smrt, preporučuje se provokacija i dovršenje porođaja između 36. i 40. sedmice trudnoće, prvenstveno i po mogućnosti indukcijom vaginalnog porođaja. Preventivno korišćenje carskog reza treba izbegavati, jer se majka izlaže velikoj traumi, a dobijena novorođenčad mogu već intrauterino biti znatno oštećena.

PROFILAKSA RH SENZIBILIZACIJE
Zapaženo je, da se postižu veoma dobri rezultati u suzbijanju nastajanja izoimunizacije, ako se još nesenzibilisanim majkama daju hiperimuni gamaglobulini. AntiRh gamaglobulini daju se Rh negativnim porodiljama odmah, a najkasnije do 72 sata po rađanju Rh + novorođenčadi ili neposredno po abortusu, prije nego što se u njihovoj krvi mogu naći Rh antitela. Kasnije davanje gamaglobulina, odnosno davanje kad su već stvorena Rh antitela, nema nikakav smisao ni opravdanje.

http://sites.google.com/site/medskripte/Home/ginekologija