Proširene vene nogu često je oboljenje, posebno kod starijih osoba. Starenjem se povećava učestalost njihovog nastanka, posebno kod zena. Prema rezultatima ispitivanja u Švajcarskoj, 9% ispitanih ima varikozitete, od čega 3-4% mora da se leči zbog određenih tegoba koje prate ovu bolest. Osim što se učestalije javlja u starijoj zivotnoj dobi, uzroci nastanka venske tromboze su genetska sklonost, učestale trudnoće i upotreba kontraceptivnih sredstava. Drugi rizici za fiziološko starenje organizma su poremećaj statike, najčešće pojava ravnih tabana, povećana telesna tezina i dugotrajno stajanje ili sedenje.
– Svaka treća zena i svaki četvrti muškarac u evropskim zemljama, uključujući i našu, oboljevaju od površnih ili dubokih vena. Treba razlikovati površinski i duboki venski sistem. Sve ono što ljudi vide na svojim nogama kao proširene vene, jesu vene koje pripadaju površinskom sistemu. Ove vene ne ostavljaju značajne posledice osim zadebljanja na mestu gde je bio tromb i proširenja koja estetski ruzno izgledaju i stvaraju predispozicije za kasnije komplikacije na venama. Kada govorimo o trombozi, koja kao svoju krajnu komplikaciju moze imati odvajanje većeg dela tog tromba i njegov put kroz venski sistem i nastanak plućne embolije, kao završne i ponekad fatalne komplikacije, treba da imamo u vidu da se uvek radi o dubokoj venskoj trombozi, koja je nastala u dubokom venskom sistemu, kaze dr Ivan Marjanović, načelnik Kabineta za vaskularnu hirurgiju na VMA.
Kod venske tromboze veoma su značajni mišići potkolenice donjih ekstremiteta, jer oni tokom hodanja guraju krv i čine da taj protok krvi funkcioniše kako treba. Kod velikih preloma kostiju ili povreda dolazi do zastoja u protoku krvi pošto pacijent lezi. Pored toga, bolesnici izgube značajnu količinu krvi i ostalih tečnosti u organizmu, te dehidriraju. Posledica dehidracije dovodi do zgrušavanja krvi pa imaju veću sklonost ka trombozi, kaze dr Marjanović.
– Simptomi koji ukazuju na to da je prisutna venska tromboza relativno su laki za prepoznavanje. Zbog određenih anatomskih osobina ljudskog organizma, tromboze u dubokom venskom sistemu mnogo su češće sa leve strane. Pacijent obično primeti otok, noga je napeta, crvena. Crvenilo i toplota ukazuju na to da je noga puna krvi, pacijent oseća pritisak na nerve, te se javlja i određeni bol. Dijagnoza duboke venske tromboze postavlja se uvidom u kliničku sliku pacijenta, a stepen oštećenja venske cirkulacije raznim testovima za ispitivanje sposobnosti venskih zalistaka. U novije vreme koristi se ultrazvučna sonografija, kojom dobijamo na uvid sliku dubokih i površinskih vena i njihovih zalistaka, što je vazno prilikom odlučivanja koju terapiju ćemo upotrebiti. Sklonost ka flebotrombozi česta je kod ljudi srednje zivotne dobi. Uzroci rizika duboke venske tromboze su različiti i često nastaju kod osoba koje dugo leze nakon neke operacije, zatim kod paralizovanih osoba i imobilizacije donjih udova. Kod ovih pacijenata koji su podvrgnuti određenim operativnim zahvatima , poput ugradnje veštačkog kuka ili proteze kolena, prilikom hiruške intervencije, pre i posle, veoma je značajno koju profilaktičku terapiju koriste kako ne bi došlo do pojave plućne embolije i eventualnog fatalnog ishoda. Na nedavno odrzanom stručnom sastanku o dubokoj venskoj trombozi u Atini velika paznja posvećena je temi “Kako prepoznati rizik od venske tromboembolije kod hiruških pacijenata?”. Prof. Dr Juan Arcelus, hirurg na University of Grenada Medical School, naglasio je da je duboka venska tromboza svetski zdravstveni problem i da bez profilaksa, lekova koji sprečavaju plućnu emboliju, kao najčešću komplikaciju ove bolesti, skoro 85% pacijenata koji su imali operaciju i ugradnju veštačkog kuka oboli od duboke venske tromboze, dok skoro 2% pacijenata kod kojih je ugrađena proteza kolena strada od fatalne plućne embolije. Duboka venska tromboza je česta komplikacija i vodeći uzrok smrti kod pacijenata sa kancerom.
Posebno zanimljivo predavanje bilo je “Tromboprofilaksa, kad započeti?”. Zaključeno je da je idealno vreme započinjanja tromboprofilakse 12 sati pre operacije, niskomolekularnim heparinom, poput enoksaparina, čija se količina aplikuje 12 sati pre operacije. Da ne bi došlo do plućne embolije, sa profilaksom (enoksaparinom) treba nastaviti šest sati nakon operacije. Lekari su često u dilemi koliko dugo treba upotrebljavati ovu terapiju kako bi pacijent bio zaštićen od pojave plućne embolije i eventualnog fatalnog ishoda. Najpoznatiji svetski stručnjaci mišljenja su da lečenje profilaksom treba da traje od 28 do 35 dana nakon operacije. Nije retka pojava da se duboka venska tromboza kod operacije kuka javlja sedamnaest dana nakon operacije, a kod ugradnje proteze kolena jedanaesti dan. Zbog toga je nuzno produziti vreme davanja niskomolekularnog heparina, naglašava dr Ivan Marjanović, načelnik Kabineta za vaskularnu hirurgiju na VMA.
Časopise WHITE / maj 2007. godine